Thời trang nhanh và Khủng hoảng Khí hậu: Báo cáo Mới Vạch trần Sự Thật Đằng Sau Các Cam kết Xanh

Một báo cáo mới công bố cho thấy, dù một số "gã khổng lồ" thời trang như H&M đang có những cải thiện muộn màng trong chiến lược khí hậu, nhưng không một ai trong số họ thực sự tái cấu trúc mô hình kinh doanh cốt lõi của mình theo hướng bền vững. Đáng báo động hơn, Shein đứng cuối bảng xếp hạng do hoàn toàn thiếu vắng các hành động có ý nghĩa. Báo cáo khẳng định, nếu không có sự can thiệp bằng các quy định pháp lý theo ngành, hành động tự nguyện của doanh nghiệp sẽ không bao giờ là đủ.

Phân tích chuyên sâu - Một phần mới của báo cáo "Giám sát Trách nhiệm Khí hậu của Doanh nghiệp" (Corporate Climate Responsibility Monitor - CCRM) năm 2025, dự kiến công bố vào ngày 26 tháng 6, đã thực hiện một cuộc phân tích sâu rộng vào ngành công nghiệp thời trang nhanh. Báo cáo đánh giá chiến lược khí hậu của năm tập đoàn lớn nhất trong lĩnh vực này, bao gồm Adidas, H&M Group, Inditex (công ty mẹ của Zara), Lululemon và Shein, với tổng doanh thu hàng năm lên đến 123 tỷ đô la trong năm 2023.

Cuộc đánh giá này không chỉ dừng lại ở những lời hứa, mà đi sâu vào các lĩnh vực hành động quan trọng: từ việc điện hóa quy trình sản xuất và sử dụng năng lượng tái tạo trong chuỗi cung ứng, đến việc giảm sản xuất thừa, hạn chế sử dụng vật liệu nguyên sinh, và ưu tiên các loại sợi và logistics có phát thải thấp.

Kết quả cho thấy một bức tranh đáng lo ngại. Mặc dù các công ty dẫn đầu đã có một số cải thiện, nhưng toàn bộ ngành công nghiệp này vẫn còn một chặng đường rất xa mới có thể thực hiện được những thay đổi mang tính chuyển đổi, nhằm đóng góp một cách công bằng vào các mục tiêu của Thỏa thuận Paris.

Cải thiện nhưng chưa đủ: Ai dẫn đầu, ai tụt hậu?

Mặc dù chỉ nhận được điểm số khiêm tốn về hiệu suất khí hậu, chuỗi thời trang Thụy Điển

H&M Group vẫn nổi bật nhờ chiến lược khí hậu của mình. Cụ thể, tập đoàn này được đánh giá cao về mức độ công khai chi tiết các cân bằng năng lượng trong chuỗi cung ứng và việc đặt ra các mục tiêu cụ thể về năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ ra rằng vẫn chưa rõ các bước đi này sẽ có tác động lớn đến đâu, do vai trò của các Chứng chỉ Năng lượng Tái tạo (REC) độc lập trong việc đạt được mục tiêu vẫn còn mập mờ. Quan trọng hơn, H&M Group vẫn chưa đạt yêu cầu trong các lĩnh vực quan trọng như điện hóa quy trình sản xuất của mình.

Hai công ty khác nhận được điểm số "trung bình" là nhà sản xuất đồ thể thao Đức

Adidas và tập đoàn Tây Ban Nha Inditex, chủ sở hữu của Zara; cả hai đều đã củng cố các mục tiêu khí hậu của mình.

Đứng cuối bảng xếp hạng một cách đáng báo động là nền tảng thời trang nhanh trực tuyến từ Trung Quốc,

Shein. Shein không chỉ bị điểm thấp do không đưa ra được bất kỳ thay đổi triệt để nào đối với mô hình kinh doanh của mình, mà còn vì mục tiêu cắt giảm 1/4 lượng phát thải vào năm 2030 so với năm 2023 có thể dẫn đến việc công ty này tăng hơn gấp đôi lượng phát thải so với năm 2021. Đây là một nghịch lý cho thấy sự nguy hiểm của các mục tiêu tương đối, được đặt trên một nền tảng tăng trưởng khổng lồ và thiếu kiểm soát.

"Giải pháp giả" và thách thức cốt lõi: Điện hóa hay đốt sinh khối?

Báo cáo vạch trần một xu hướng đáng lo ngại: thay vì thực hiện giải pháp bền vững và có thể mở rộng duy nhất là điện hóa, một số công ty lại đang tìm đến các "giải pháp giả".

Họ đang thay thế việc sử dụng than đá bằng sinh khối (biomass) và khí đốt hóa thạch. Eve Fraser từ Viện NewClimate cảnh báo: "Để đi đúng lộ trình 1,5°C, ngành công nghiệp phải vượt ra ngoài việc thay thế than bằng sinh khối và khí đốt hóa thạch, và phải cam kết điện hóa hoàn toàn các quy trình sản xuất chính." Việc sử dụng sinh khối ồ ạt có thể gây ra những tác động nghiêm trọng đến đa dạng sinh học và an ninh lương thực, trong khi việc chuyển sang khí đốt chỉ là một bước đi nửa vời, tiếp tục khóa chặt ngành công nghiệp vào sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.

Giải pháp thực sự, theo báo cáo, là điện hóa quy trình sản xuất, được cung cấp năng lượng bởi các nguồn năng lượng tái tạo chất lượng cao. Đây là con đường duy nhất có thể mở rộng và bền vững để giải trừ carbon cho chuỗi cung ứng của ngành thời trang.

Lời kêu gọi hành động: Vai trò của các nhà làm luật

Những tiến bộ mà các công ty đạt được, dù đáng khen ngợi, nhưng chỉ giống như những miếng vá tạm thời trên một cấu trúc đã mục nát, thay vì bắt tay vào cuộc chuyển đổi cấp thiết để tạo ra một ngành thời trang phù hợp với khủng hoảng khí hậu. Màn trình diễn mờ nhạt này là một minh chứng rõ ràng cho thấy hành động tự nguyện của doanh nghiệp là không đủ. Áp lực về lợi nhuận và bản chất của mô hình "thời trang nhanh" (sản xuất thừa, vòng đời sản phẩm ngắn) về cơ bản là mâu thuẫn với các mục tiêu bền vững.

Benja Faecks, một chuyên gia từ Carbon Market Watch (CMW), đã tóm gọn vấn đề: "Chúng tôi khen ngợi nỗ lực của một số công ty... Tuy nhiên, hành động khí hậu mang tính chuyển đổi cần được 'cắt may từ một loại vải khác': nó đòi hỏi quy định pháp lý theo ngành làm nền tảng."

Báo cáo kết luận rằng, giờ đây trách nhiệm thuộc về các chính phủ và nhà làm luật. Họ phải vào cuộc để nâng cao tiêu chuẩn cho các hành động khí hậu đáng tin cậy và thiết lập một khuôn khổ pháp lý riêng biệt cho ngành thời trang, nhằm thúc đẩy quá trình giải trừ carbon một cách có ý nghĩa và trên quy mô toàn ngành. Điều này có thể bao gồm các quy định về Trách nhiệm Mở rộng của Nhà sản xuất (EPR), các tiêu chuẩn về việc sử dụng vật liệu tái chế, và các chính sách nhằm hạn chế tình trạng sản xuất thừa.

Tóm lại, ngành thời trang nhanh đang đứng trước một ngã ba đường. Họ có thể tiếp tục với những cải tiến nhỏ giọt, hoặc thực hiện một cuộc tái cấu trúc toàn diện. Báo cáo CCRM 2025 đã chỉ ra rằng nếu không có sự thúc đẩy mạnh mẽ từ các quy định pháp lý, con đường mà ngành này lựa chọn có thể sẽ không phải là con đường mà hành tinh của chúng ta cần.